Discussies over aflossingsvrije hypotheken zijn de afgelopen jaren flink opgelopen. De één ziet het als een groot risico, de ander als een mooi instrument om de hypotheek betaalbaar te houden. Tussen deze twee stellingen valt echter nog veel nuance aan te brengen. Dat vindt ook de AFM - zij lichten hun standpunt (en de rol van de hypotheekadviseur hierbij) graag toe.
“Met de juiste aandacht kan een aflossingsvrije hypotheek een passend product zijn,” vindt Zdenka van Schaik, Manager Lenen en Sparen bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Ze vertelt graag hoe de gedragstoezichthouder de problematiek omtrent aflossingsvrij ziet.
Dat de AFM niet enkel ‘tegen’ aflossingsvrije hypotheken is, brengt het wel vaker naar buiten, met nuance. De aflossingsvrije hypotheek biedt in veel gevallen een stuk extra financiële flexibiliteit, vindt Van Schaik “In de basis kan een aflossingsvrije hypotheek dus ook een goed product zijn. Van belang is daarbij dat ook aflossingsvrije hypotheken aan het einde van de looptijd moeten worden afgelost of geherfinancierd (wat in de meeste gevallen mogelijk is bij geldverstrekkers). Het is belangrijk dat mensen zich hiervan bewust zijn en daarvoor ook sparen en op een andere manier buffers opbouwen. Of dat ze in ieder geval een ander plan hebben voor het eind van de looptijd. Het kan natuurlijk ook zijn dat mensen het prima vinden om tegen die tijd hun huis te verkopen. Ook goed, als mensen maar weten dat er dan ook een restschuld over kan blijven als de situatie zich voordoet waarbij het huis onder water staat.”
Hiermee raakt Van Schaik direct de gevoelige snaar van het kamp ‘tegen de aflossingsvrije hypotheek’. Als mensen de voorwaarden niet goed (genoeg) snappen, is de kans aanwezig dat ze aan het eind van de looptijd teleurgesteld zijn en zelfs onvoorziene financiële problemen krijgen. Het inkomen kan niet langer toereikend zijn om de hypotheek volledig te herfinancieren of mensen blijven alsnog zitten met een restschuld. “Nu kun je dat natuurlijk voorkomen door te sparen gedurende de looptijd van de hypotheek,” stelt Van Schaik. “Het Nibud adviseert om sowieso 10% van het netto inkomen te sparen. De huidige coronacrisis heeft blootgelegd hoe belangrijk het is om financiële buffers te hebben. De vraag is of mensen dit advies kennen en zich bewust zijn van het financiële risico dat ze lopen als ze niet sparen.”
Vanuit de AFM is vooral veel contact met geldverstrekkers over de aflossingsvrij-kwestie. “Verstrekkers ontwikkelen de producten en zijn daarvoor verantwoordelijk, dus daar zijn we aan het goede adres.” Dat wil volgens van Schaik niet zeggen dat de AFM de rol van de hypotheekadviseur niet belangrijk zou vinden. “Integendeel. Zeker als het aankomt op beoordeling van de persoonlijke financiële situatie en de voorlichting over producten, is de rol van de adviseur cruciaal.”
Als de klant een plan heeft voor het eind van de looptijd van de aflossingsvrije hypotheek is het volgens van Schaik een passend en flexibel product. “Hier is de rol van de hypotheekadviseur groot denk ik. Die staat vooraan en kent de klant echt. Niet alleen de financiën, maar ook hoe de klant verder in elkaar zit. De hypotheekadviseur kan bijvoorbeeld het beste inschatten of het bestedingspatroon en de wensen van de klant wel bij elkaar passen.”
De AFM ziet dat de markt momenteel de eventuele problemen met aflossingsvrije hypotheken zelf goed oppakt. Door klanten te benaderen en te informeren over de risico’s van hun aflossingsvrije hypotheek en voorlichting te geven over handelingsperspectieven. “Dat maakt onze manier van toezicht houden ook anders,” meent Van Schaik. “We verschuiven van een rule based-werkwijze, naar een meer principle based-systeem. De geldverstrekkers krijgen daardoor vooral de ruimte om de aanpak zelf zo in te richten, dat die optimaal past bij de behoeftes van de klant.”
De AFM heeft aan de geldverstrekkers een set van algemene verwachtingen gecommuniceerd, over de nazorg voor klanten met een aflossingsvrije hypotheek. Achteraf wordt getoetst of de manier waarop de geldverstrekkers invulling geven aan deze verwachtingen, in het belang van de klant is en effectief is in het behalen van de doelstellingen. “De markt is op deze manier zelf vrij om oplossingen aan te dragen. Dit doen de geldverstrekkers en adviseurs tot nu toe goed en daar zijn we blij mee,”besluit Van Schaik.
Een wel heel verdrietige casus brengt aan het licht waarom het als financieel adviseur zo belangrijk is om ook de juridische zaken goed af te stemmen. In dit geval kwamen beide partners te overlijden op hun huwelijksreis, enkele minuten na elkaar. Waarna twee families in een juridische strijd belandden tot aan de Hoge Raad.
Van bouwmarkt tot de leverancier van onze yogamatjes en boodschappen: we wisten ze allemaal online te vinden tijdens de intelligente lockdown. Ook hypotheekadviseurs stapten massaal over naar een ‘advies op afstand’. Maar er waren natuurlijk al online hypotheekadviseurs en execution only partijen. Hoe gaat het met hen en wat kunnen traditionele partijen leren van deze ‘oude rotten’ in het online vak?
Dat de coronacrisis impact heeft op de hypotheekadviseur is geen verrassing. Niet alleen de fysieke werkomgeving is voor velen veranderd, ook werkinhoudelijk ziet de wereld er ineens anders uit. MUNT Hypotheken onderzocht via een enquête onder 232 adviseurs wat die impact precies inhoudt. Wat is er veranderd, welke uitdagingen zijn er en wat verwachten de adviseurs voor de toekomst?
Twee miljoen Nederlanders hebben een aflossingsvrije hypotheek. Een deel verwacht in de problemen te komen als het moment voor aflossing daar is. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwen voor een mogelijk drama. Maar volgens financieel adviseur Paul van der Kwast loopt het niet zo’n vaart.