Klantgegevens en AI: let op wat je deelt

Sinds februari 2025 moeten organisaties die AI gebruiken ‘AI-geletterd’ zijn: je moet weten wat de AI-software doet en hoe de informatie wordt verwerkt. Want hoewel AI veel voordelen kan hebben (snellere analyses, patroonherkenning, en automatisering van administratieve taken) zijn er ook gevaren.  

De keerzijde van de medaille 

• Privacy in het geding: Al die gevoelige data die in een AI-systeem wordt ingevoerd, wordt opgeslagen en geanalyseerd. Maar waar? In de cloud, op servers in het buitenland, zoals bij populaire systemen als ChatGPT, Gemini (VS) en DeepSeek (China)? Heb je zicht op de beveiliging van de AI-leverancier? Een datalek kan leiden tot identiteitsfraude, financiële schade voor klanten, en reputatieschade voor de adviseur. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wijst op de gevaren en gevolgen van datalekken. De Amerikaanse en Chinese wetgeving geven overheden potentieel toegang tot data, wat botst met de bescherming die de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG, in het Engels: GDPR) beoogt. 

• Transparantie is ver te zoeken: Weet je precies hoe de AI tot een specifiek advies komt? Waarschijnlijk niet. De algoritmes zijn vaak complex en ondoorzichtig ("black box"), zelfs voor de makers. Fouten of vooroordelen zijn daardoor moeilijk te achterhalen. Stel dat de AI, door een vooroordeel in de trainingsdata, klanten met een bepaalde postcode systematisch een minder gunstig advies geeft. Hoe spoor je dat op?  

• Commerciële belangen: Klantgegevens zijn goud waard voor marketeers. Informatie over financiële situaties en wensen is interessant voor bedrijven die gerelateerde diensten aanbieden. Stel je voor dat klanten ongevraagd reclames krijgen gerelateerd aan hun hypotheekaanvraag. Is dat ethisch verantwoord? 

De wetgever aan het woord  

De AVG beschermt de privacy van klanten en stelt regels voor het verwerken van persoonlijke data. Transparantie, passende beveiligingsmaatregelen en het vragen van toestemming aan klanten om hun gegevens op te nemen zijn verplicht. Overtreding kan leiden tot hoge boetes.  

De wetgeving stelt strikte eisen aan gegevensoverdracht naar landen buiten de EER (zoals de VS en China), die vaak minder strenge privacywetgeving hebben. De locatie van dataopslag is daarbij cruciaal. Zo verplicht de Amerikaanse CLOUD Act bedrijven om desgevraagde data te overhandigen aan de Amerikaanse overheid, ongeacht waar die data is opgeslagen. Ook in China heeft de overheid vergaande bevoegdheden op het gebied van data-inzage.  

Wat kun je zelf doen? 

Als hypotheekadviseur moet je de voordelen van AI afwegen tegen de risico’s, waarbij de belangen van je klanten voorop staan. Dit zijn enkele concrete stappen die je kunt nemen: 

• Denk twee keer na: Heb je die AI echt nodig voor elke klant en elke situatie? Of kun je soms beter vertrouwen op je eigen expertise en een persoonlijke aanpak? Een hybride model, waarbij AI ondersteunend werkt in plaats van vervangend, kan een verstandige keuze zijn.  

• Vraag het aan je klant: Wil die klant dat zijn data wordt gedeeld met een AI-systeem? Dit is een essentiële vraag die je expliciet moet stellen. Leg de risico’s en voordelen duidelijk uit en laat de klant zelf beslissen. Zorg voor een heldere toestemmingsverklaring die voldoet aan de AVG.  

• Wees open en eerlijk: Vertel je klanten welke AI-leverancier je gebruikt, welke data wordt gedeeld, hoe deze wordt beveiligd en met welk doel. Hoe transparanter je bent, hoe groter het vertrouwen van de klant. 

• Beveilig je data: Zorg voor een goede beveiliging van je eigen systemen en anonimiseer data waar mogelijk, en deel niet meer data dan strikt noodzakelijk is voor het AI-systeem.  

• Maak afspraken met de AI-dienstverlener: Als je kiest voor een betaald account, heb je vaak meer regie over je data. Zo kan je ervoor kiezen dat de data niet gebruikt wordt om het model te trainen en is het vaak mogelijk om een dataverwerkingsovereenkomst af te sluiten. Hierin maak je afspraken over het gebruik van je data. 

Een voorbeeld uit de praktijk 

Neem een hypotheekadviseur die AI gebruikt om een advies op te stellen. Hij deelt de NAW-gegevens, salaris, vermogen en wensen van zijn klant met het AI-systeem. 

Wat zijn de risico's? Een datalek bij de AI-leverancier, een foutieve berekening door de AI (bijvoorbeeld door een bug in de software of door onjuiste data-invoer), discriminatie op basis van leeftijd of geslacht (als deze factoren onbedoeld meewegen in het algoritme), of misbruik van de data voor marketingdoeleinden door de AI-leverancier of derden. 

Wat kan je als adviseur doen?  

• Expliciet toestemming vragen aan de klant.  

• Data anonimiseren voordat deze met AI wordt gedeeld.  

• Een transparant AI-systeem gebruiken waarvan de werking en algoritmes inzichtelijk zijn.  

• Altijd zelf het advies controleren en interpreteren voordat het aan de klant wordt gepresenteerd. 

De rol van de mens 

AI is slechts een hulpmiddel. De hypotheekadviseur maakt de keuzes en beschermt de privacy. Blijf kritisch, wees transparant, gebruik je expertise om AI-adviezen te beoordelen en vertaal deze naar begrijpelijke taal. AI kan je werk efficiënter maken, maar het is cruciaal om de risico's te kennen en er zorgvuldig mee om te gaan. Vertrouwen is de basis van de klantrelatie; dat mag niet worden geschaad door onnadenkend gebruik van technologie. 

Wil je zeker weten of je het goed doet? 

Neem contact op met de Autoriteit Persoonsgegevens of een jurist gespecialiseerd in privacyrecht. Die kunnen je vertellen of je je aan de regels houdt.