Woningbezit moet minder aantrekkelijk worden, zegt Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank (DNB). Emeritus hoogleraar Woningmarkt Johan Conijn deelt deze mening niet: “Ik zie geen enkele reden om het de koopstarter nog lastiger te maken.”
Nederland is hard aan het aflossen. Voor het eerst sinds 2016 zijn de schulden van huishoudens afgenomen. Er is nog wel een toename in de totale hypotheekschuld, maar die groei is erg gematigd.
Werpt het ontmoedigingsbeleid van Knot nu al zijn vruchten af? We hebben Johan Conijn gevraagd om de schuldencijfers en de wensen van Klaas Knot te analyseren.
Wat zeggen de laatste CBS-cijfers over de financiën van huishoudens?
“Wat mij vooral opvalt is dat op dit moment de totale hypotheekportefeuille maar heel langzaam groeit. Dit staat in schril contrast met het feit dat het aantal transacties voor koopwoningen juist is toegenomen en ook de prijzen sterk zijn gestegen.”
Is er een verklaring voor deze tegenstelling?
“Ja, zeker. De afgelopen jaren hebben we het maken en houden van schulden al een stuk minder aantrekkelijk gemaakt. Kapitaalverzekeringen als spaar- of beleggingshypotheken zijn voor nieuwe kopers afgeschaft. De hypotheekrenteaftrek daalt daarbij in een rap tempo. Hierdoor lukt het om de totale hypotheekschuld én de hoogte van de loan-to-value (LTV) binnen de perken te houden. Dat lijkt me heel positief.”
Maar volgens Klaas Knot moet woningbezit nóg minder aantrekkelijk worden?
“Ik verschil daarin van mening met de heer Knot. Volgens mij hoeft de LTV niet nog verder omlaag, dat past gewoon niet bij onze woningmarkt. Er zijn te weinig alternatieven voor een koopwoning, zeker voor starters. De huurmarkt staat zwaar onder druk en kopen is in veel gemeenten voordeliger dan huren. Ik zie geen enkele reden om het starters nog lastiger te maken. Daarbij daalt het aftrekpercentage van de hypotheekrente al in voldoende mate om dat niet meer te zien als een ‘onnodige stimulering’ voor woningbezit.”
Waarom blijft Knot dan bij zijn ontmoedigingsbeleid?
“Ik denk dat hij vooral vanuit bancair perspectief kijkt naar de schuldenlast. Door de te verwachten Basel IV maatregelen hebben banken baat bij een lagere LTV. Voor banken is het gewenste ontmoedigingsbeleid van de heer Knot dus begrijpelijk, voor de woningmarkt is het echter niet goed.
Persoonlijk zie ik liever een differentiatie in het rentepercentage in relatie tot de hoogte van de LTV. Het ontmoedigingsbeleid dat Knot voorstelt, is volgens mij een zeer ongewenst alternatief.”
En wie gaat daarvoor opdraaien?
“De meest kwetsbare groep, die het nu al zwaar heeft: de koopstarters. Nogmaals, de Nederlandse woningmarkt is hiervoor niet geschikt. Nederland heeft een hele andere verhouding van particuliere huur- tot koopwoningen, dan andere Europese landen. Dus ergens is het een beetje ‘appels met peren’ vergelijken als we de Nederlandse LTV vergelijken met de rest van Europa.”