De verhoging van de overdrachtsbelasting voor beleggers en de verlaging voor starters moet de laatste groep meer kans geven op de woningmarkt. Het is een veelgebruikt middel om de woningmarkt af te koelen. Onder meer het VK en Singapore voerden afgelopen jaren soortgelijke maatregelen door. De ervaringen laten zien dat het zeker effect heeft, maar geen wondermiddel is.
In het VK speelde in 2016 een vergelijkbare discussie als de afgelopen tijd in Nederland. Starters zouden door beleggers uit de markt worden gedrukt. Daarom werd de overdrachtsbelasting voor beleggers met 3 procentpunt verhoogd.
Kath Scanlon van de London School of Economics deed onderzoek naar de gevolgen van deze belastingverhoging. “De balans laten uitslaan in het voordeel van starters, dat was precies de reden om dit te doen. De veranderingen hebben het aantal aankopen van tweede huizen in de marge teruggebracht”, zegt ze.
Daarbij maakt ze wel de kanttekening dat er ook nog andere maatregelen werden genomen om het minder aantrekkelijk te maken om te investeren in woningen voor de verhuur. Zo werden aftrekposten voor beleggers ook flink verminderd.
Het is echter niet zeker of specifiek starters ervan hebben geprofiteerd, maakt Scanlon duidelijk. “De huizen die anders verkocht zouden zijn aan verhuurders hebben een andere eigenaar gekregen. We weten alleen niet wie dat zijn. Sommige waren starters, maar zeker niet alle kopers. Het is ook maar de vraag of de huizen die beleggers interessant vinden dezelfde zijn als de huizen die starters aanspreken.”
Een ander voorbeeld is Singapore. Daar kookte de woningmarkt aan het begin van het vorige decennium over door een instroom van beleggers. De overheid nam toen een pakket aan maatregelen, waaronder een verhoging van de overdrachtsbelasting. Wie in Singapore woont en als belegger een huis koopt betaalt nu 15 procentpunt extra belasting over de aankoopprijs.
“In 2010 en 2011 stegen de prijzen in een snel tempo. De overheid implementeerde de belasting om het ontstaan van een zeepbel op de woningmarkt tegen te gaan. Het is één van de redenen dat speculatie daarna voor een groot deel van de woningmarkt is verdwenen”, vertelt Leonard Tay van Knight Frank Singapore daarover.
Hoewel de beleggers voor de korte termijn zijn verdwenen, zijn lange termijnbeleggers nog steeds actief. “De activiteit in de woningmarkt in Singapore bestaat nu uit eigenaar-bewoners en beleggers die kopen met het oog op een terugkerend inkomen op de lange termijn”, zegt Tay.
De ervaringen in Singapore en het VK wijzen er op dat overdrachtsbelasting zeker een goed middel is om de druk van de ketel te halen. Het dringt de activiteit van bepaalde groepen kopers op de woningmarkt terug. Zowel Scanlon van LSE als Tay van Knigh Frank Singapore zeggen daarnaast dat het met onbedoelde bijeffecten zoals het inzakken van de markt als geheel meevalt.
Toch is het maar de vraag of dit soort belastingveranderingen echt werken om de positie van specifieke groepen op de woningmarkt te versterken. Of de Nederlandse starter er veel mee opschiet, zal volgend jaar moeten blijken.
Het is deze week de week van de starter en dat is bijna niet te missen. Maar wat hebben starters hieraan in een markt die op het zachtst gezegd ongunstig is? En welke rol is hier weggelegd voor hypotheekadviseurs?
De aanpassing van de overdrachtsbelasting gaat pas 1 januari in maar heeft nu al grote impact op de woningmarkt. Starters willen de overdracht uitstellen. Daar staan beleggers tegenover die nog voor 1 januari een woning willen kopen, vertelt Jeroen Stoop, eigenaar van Makelaarsland. Hij voorziet verder dat de ‘handel’ in woningen sterk zal afnemen.
Elke week worden op Kop-Munt.nl de rol en inhoud van het hypotheekvak belicht. Maar hoe zit het eigenlijk met die andere pet die ook veel hypotheekadviseurs op hebben? Die van de ondernemer.
De komende jaren wordt de ‘wet Hillen’ afgebouwd. In het verleden maakten vooral oudere huizenbezitters gebruik van deze regeling. Door de lage hypotheekrente, de sterk gestegen woningprijzen en verplicht aflossen krijgen ook steeds meer jongeren ermee te maken.