Waarschuwen is geen keuze, maar een plicht – ook bij oriënterende gesprekken bij bestaande relaties

In deze zaak werd een adviseur op de vingers getikt vanwege het niet nakomen van zijn waarschuwingsplicht. Het gevolg: een claim van €158.000. Deze uitspraak benadrukt hoe belangrijk het is dat hypotheekadviseurs niet alleen reageren op klantvragen, maar ook proactief adviseren bij veranderende omstandigheden. Wat kunnen we hiervan leren? 

De casus 

In 2016 sloot een klant een hypotheek af zonder overlijdensrisicoverzekering (ORV). De toenmalige situatie rechtvaardigde die keuze: de klant had geen partner en bracht eigen middelen in. Verder gaf de klant aan moeilijk te kunnen worden verzekerd vanwege zijn medische situatie en geen behoefte te hebben aan een complex acceptatietraject met waarschijnlijk een premieverhoging tot gevolg. 

De adviseur heeft vastgelegd wat de premie zou zijn bij een ORV van  

€ 100.000 met een looptijd van 30 jaar, zodat de klant volledig was geïnformeerd en wist waar hij vanaf zag. Verder heeft de adviseur het volgende vastgelegd: “Als uw gezinssituatie wijzigt in de toekomst en u/of uw partner bij een eventueel overlijden van de ander in de woning wilt blijven wonen, is het belangrijk dat u alsnog een overlijdensrisicoverzekering afsluit. Ook tijdens de looptijd moet u regelmatig bekijken of de dekking daarvan nog voldoende is. Door het veranderen van baan kan bijvoorbeeld het partnerpensioen zijn veranderd.” 

Fast forward naar 2020: de klant is inmiddels getrouwd en maakt samen met zijn partner een nieuwe afspraak voor een oriënterend gesprek om te kijken wat de mogelijkheden zijn voor de aankoop van een andere woning. Tijdens dit gesprek heeft de adviseur naar eigen zeggen een overlijdensrisicoverzekering bespreekbaar gemaakt, maar hier is niets over vastgelegd. De koop van een andere woning is vervolgens niet doorgegaan, waardoor er in 2020 ook geen nieuw adviesrapport is opgesteld.  

Tragisch genoeg overlijdt de klant in 2021. Vanwege het ontbreken van een ORV kan de partner (en haar zoon) geen aanspraak maken op een uitkering. Naar aanleiding hiervan heeft zich een discussie tussen partijen ontwikkeld. Ondanks diverse gesprekken zijn partijen niet tot een oplossing gekomen, waarna de consument zich tot Kifid heeft gewend. 

De klacht en de vordering 

De partner van de overleden klant is van mening dat de adviseur een ORV had moeten adviseren. Dit geldt in ieder geval voor het moment dat partijen in juni 2020 opnieuw in gesprek zijn gegaan. De partner (vanaf nu de consument genoemd) stelt de schade op het hypotheekbedrag van € 158.000, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het moment dat haar partner is overleden. 

Het verweer 

De adviseur verdedigt zich door aan te geven dat het in 2020 slechts om een oriënterend gesprek ging waarin cliënten alleen wilden weten wat ze konden lenen. Er bestond volgens hem geen wettelijke verplichting om de cliënten spontaan te adviseren. Daarnaast geeft de adviseur aan dat de klant in 2020 al ongeneeslijk ziek was en hij niet lang meer te leven had. Hierdoor kon geen ORV worden gesloten. Daarbij maakt de adviseur de aantekening dat de achterblijvende partner de lasten van de hypotheek ook alleen kon dragen. 

Beoordeling en uitspraak 

De commissie stelt dat de adviseur geen uitvoering heeft gegeven aan zijn waarschuwingsplicht. De adviseur had de klant er in 2020 op moeten wijzen dat de verandering in de persoonlijke situatie (het huwelijk) een dermate wijziging was, dat het raadzaam was een ORV te sluiten. De adviseur heeft dit dus naar eigen zeggen wel verteld, maar niet of onvoldoende vastgelegd volgens de commissie. 

De stelling van de adviseur dat het afsluiten van een overlijdensrisicoverzekering onmogelijk was vanwege de gezondheidstoestand van de partner van de consument, wordt verworpen. Dit verweer is niet onderbouwd met feitelijke gegevens. Bovendien heeft de consument, zonder tegenspraak, aangegeven dat de ziekte van Crohn bij haar partner in juni 2020 nog niet zodanig ernstig was dat hij als onverzekerbaar werd beschouwd. Met een premieopslag op de gebruikelijke, relatief lage premie had een overlijdensrisicoverzekering waarschijnlijk kunnen worden afgesloten. Pas in 2021 werd bij de partner van de consument ook darmkanker vastgesteld, een ziekte die uiteindelijk fataal bleek. 

Op basis van de hierboven besproken overwegingen concludeert de commissie dat de adviseur niet de zorgvuldigheid heeft betracht die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend adviseur mag worden verwacht. Daarom wordt de vordering van de consument gedeeltelijk toegewezen tot een bedrag van € 156.000,-. Het gaat hier om een niet-bindende uitspraak. 

Tot slot: een belangrijke les 

Binnen mijn eigen adviespraktijk komt het regelmatig voor dat bestaande relaties ‘even willen weten wat ze kunnen lenen’. Ik denk dat iedere adviseur dit wel herkent. Ondanks mijn persoonlijke bedenkingen bij deze uitspraak, geeft het waardevolle informatie over de reikwijdte van onze advies- en waarschuwingsplicht. 

Veranderingen in de gezinssituatie, zoals trouwen of kinderen krijgen, hebben grote impact op de financiële positie. Bespreek dit expliciet met de klant en leg vast welke risico’s spelen en welke maatregelen genomen kunnen worden. Ook als het gaat om een oriënterend gesprek met een bestaande relatie.